Sorgo roślina energetyczna i paszowa – szczegóły uprawy

Sorgo jest zbożem konsumpcyjnym (ale nie chlebowym), może być wykorzystane również do produkcji żywności funkcjonalnej o specyficznych właściwościach. Ziarno oraz całe rośliny mogą być zagospodarowane na cele paszowe do bezpośredniego skarmiania (pastwisko lub zielonka zadawana zwierzętom w systemach alkierzowych). Stosuje się je jako dodatek energetyczny do pasz treściwych oraz jako pokarm dla ptactwa ozdobnego.Sorgo może być również poddawane procesowi zakiszania lub suszenia. Obydwa te kierunki zagospodarowania wymagają jednak szerszego, odrębnego opisu.

Sorgo jest również cennym surowcem przemysłowym, zwłaszcza biotechnologicznym. Z tym sposobem zagospodarowania należy wiązać duże nadzieje. Uprawa sorgo może być wykorzystana do produkcji bioetanolu lub biogazu. Słoma sorgo lub wytłoki powstałe po tłoczeniu soku, mogą natomiast być zagospodarowane jako paliwo stałe, służyć do produkcji pelletu lub biowęgla. Nie bez znaczenia jest również możliwość wykorzystania sorga jako gatunku okrywowego w produkcji ogrodniczej, czy ograniczającego występowanie szkodników wielożernych (np. mątwika).

W niektórych regionach, np. w południowo-wschodniej Europie (kraje bałkańskie), sorgo z dużym powodzeniem jest uprawiane w celu produkcji mioteł i szczotek (sorgo techniczne). Opisując ten gatunek, należy również przybliżyć jego cechy charakterystyczne pozwalające na uprawę w warunkach stresów, głównie związanych z deficytem wody. Sorgo jest kserofitem, tzn. gatunkiem fizjologicznie i anatomicznie przystosowanym do suchych warunków. Jest gatunkiem o silnie rozwiniętym systemie korzeniowym, pozwalającym na pobieranie wody nawet z głębokości 1,5 m. Uprawa sorgo może przebiegać w temperaturach do +35ºC dzięki wytwarzaniu specjalnego rodzaju białka HSPs (ang. heat shock proteins). Wytwarza na liściach i łodygach woski chroniące przed nadmierną ewapotranspiracją. W liściach występują komórki motoryczne powodujące ich zwijanie i zmniejszanie powierzchni asymilacyjnej podczas braku wody.

Znaczenie gospodarcze sorga w naszym kraju będzie się zwiększało, gdy warunki pogodowe będą miały podobny przebieg do tegorocznego (ocieplenie klimatu). O znaczeniu tego gatunku zadecydować również może wzrost produkcji biopaliw z surowców II generacji, czyli z takich, które nie stanowią konkurencji dla produkcji żywności.

W ostatni okresie nastąpiło zwiększenie powierzchni zasiewów kukurydzy, która obok pszenicy, rzepaku i jęczmienia jest rośliną towarową i paszową Kukurydza jest wrażliwa na czynniki stresowe zarówno w początkowym okresie wzrostu, jak i podczas kwitnienia. Niedobór wody, zwłaszcza w fazach krytycznych, powoduje obniżenie plonu i pogorszenie jego jakości. Większa odporność sorga na suszę niż kukurydzy może być argumentem przemawiającym za wprowadzeniem tego gatunku do uprawy, zwłaszcza w rejonach charakteryzujących się niedoborem wody w okresie wegetacji  lub na glebach lekkich.  Sorgo ma głęboki system korzeniowy tworzony przez  korzenie pierwotne rozwijające się szybko po siewie i sięgające do 1,0–1,5 m w głąb gleby. System korzeniowy wtórny (korzenie przybyszowe), który sorgo tworzy kilka tygodni po wschodach, sięga do 2 m.

Spośród gatunków uprawnych najmniejszym współczynnikiem transpiracji odznaczają się takie rośliny jak proso, sorgo, kukurydza. Podstawowe zboża mają natomiast wartości w zakresie średnim. Spośród gatunków uprawianych w naszym kraju największy współczynnik transpiracji ma len i wieloletnie rośliny bobowate (koniczyna, lucerna i inne).

Dzięki temu, że sorgo charakteryzuje się jednym z najmniejszych współczynników transpiracji (250–300 g H₂O na 1 g suchej masy) w stosunku do innych roślin uprawianych w naszej szerokości geograficznej, a także ma bardzo głęboki system korzeniowy, objawy niedoboru wody na glebie lekkiej są później widoczne niż u kukurydzy.

W lata o umiarkowanych i wysokich opadach deszczu plon biomasy sorga może być bardzo wysoki, ale trzeba wziąć pod uwagę potrzeby pokarmowe tej rośliny. Zakres dawek pokarmowych zależny jest od zasobności gleby, spodziewanego plonu oraz przewidywanego przebiegu pogody. W lata suche oraz na glebach żyznych nawożenia azotem można ograniczyć.

W warunkach Polski zaleca się następujące dawki nawozów (w czystym składniku): 90-120÷150 kg N na ha, 50-70 kg P₂O₅, 100-140÷160 kg K₂O na 1 ha. Nie podaje się natomiast ograniczeń w stosowaniu niektórych nawozów. Zaleca się podział dawek (azotu) oraz stosowanie nawozów azotowych o tzw. spowolnionym działaniu, w których uwalnianie azotu jest zależne od stopnia rozkładu otoczki granul.

Dominującymi gatunkami chwastów występującymi w uprawie sorga w naszym kraju są te same co występują w uprawie kukurydzy tj.: komosa biała (Chenopodium album L.), rdesty (Polygonum ssp.), chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli L.) i inne prosowate jak włośnica czy palusznik.

Nawet niewielkie zachwaszczenie we wczesnych fazach wzrostu może redukować plony sorga. Silne zachwaszczenie gatunkami chwastów jednoliściennych w początkowym okresie wzrostu rośliny uprawnej może powodować obniżenie plonów o ponad 20%. Natomiast chwasty pojawiające się w późniejszym okresie wegetacji utrudniają zbiór. Kierując się zaleceniami, jedynie prawnie dozwolonym sposobem zwalczania chwastów jest wykonanie mechanicznej pielęgnacji międzyrzędzi. Propagowanie stosowania tej metody ogranicza brak możliwości usunięcia chwastów rosnących w rzędzie oraz duża pracochłonność zabiegu. Skuteczność metod mechanicznych waha się od 60 do 89%.

Do odchwaszczania sorgo zarejestrowanych jest w UE szereg substancji aktywnych. Do stosowania doglebowego (przed wschodami): petoksamid + terbutylazyna, s-metolachlor + terbutylazyna, s-metolachlor. Do stosowania nalistnego (po wschodach roślin): dikamba, bentazon + dikamba, prosulfuron + dikamba. Należy stosować dawki herbicydów zgodne z zaleceniem producenta. Zalecanie niższych dawek herbicydów doglebowych stosuje się na glebach lżejszych, a wyższe na glebach cięższych. W przypadku zastosowania herbicydu zawierającego substancję aktywną s – metolachlor mogą wystąpić uszkodzenia siewek i nasiona sorgo należy zabezpieczyć odpowiednim dodatkowym preparatem.

W badaniach przeprowadzonych w Polsce przez Kaczmarek i in. (2009) w zwalczaniu chwastów w sorgo skuteczne były herbicydy: Trophy 768 EC, Mustang 306 SE, Aminopielik Gold 530 EW, Callisto 100 SC, Chwastox Turbo 340 SL oraz Chwastox Turbo 340 SL.

Stosowanie herbicydów może powodować zaburzenia wzrostu i rozwoju rośliny uprawnej. Dlatego głównym celem w ochronie sorga jest opracowanie metody zwalczania chwastów, która je zniszczy i będzie selektywna wobec sorga. W przypadku tego gatunku dobór herbicydu jest trudny, ponieważ głównie zwalczane są gatunki chwastów (prosowate), które są zbliżone botanicznie i fizjologicznie do sorga. W dostępnych informacjach zaleca się oprysk herbicydami w dawkach zredukowanych lub ich stosowanie łącznie z tzw. sejfnerami (ang. safener), tzn. substancjami dodawanymi do środków ochrony roślin lub stosowaną oddzielnie w celu wyeliminowania lub zmniejszenia fitotoksycznego działania.

Popularyzacja uprawy sorga w naszym kraju będzie się wiązać z większym zagrożeniem ze strony chorób i szkodników. W rejonach, gdzie uprawa sorga prowadzona jest w bezpośrednim sąsiedztwie kukurydzy i prosa może pojawić się problem występowania omacnicy prosowianki. W przypadku nalotu motyla omacnicy należy wykonać zabieg środkiem owadobójczym.

Zainteresowane osoby zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą kwalifikowanego materiału siewnego sorgo – tutaj

Źródło: https://www.agrofakt.pl/